උතුවන්කන්ද (සරදියෙල් ගල), Uthuwankanda (Saradiel Rock)

Scroll down to read in English.

කොළඹ සිට මහනුවර දක්වා නුවර පාරේ ගමන් ගන්නා ඔබට කෑගල්ල නගරයත් මාවනැල්ල නගරයත් අතරතුරදී ඔබේ වම්පසින් සුවිශේෂී හැඩයකින් යුතු ගිරිකුලක් නෙත ගැටී ඇති වාර ගණන අපමණය. එහෙත් ඉහත කී ගල "ලංකාවේ රොබින් හුඩ්" නමින් ප්‍රචලිත උතුවන්කන්දේ සූර සරදියෙල්ගේ තිප්පොල බව බොහෝ දෙනකු නොදන්නා කරුණකි.

සරදියෙල් ගලේ සමීප දසුනක් | A close-up of the Saradiel Rock

සූර සරදියෙල් යනු 19වන සියවස මැද භාගයේදී සුදු ආක්‍රමණිකයන්ට මහත් හිසරදයක් වූ මංකොල්ලකරුවෙකි. විශේෂයෙන්ම ඉංග්‍රීසි ප්‍රභූන්ගෙන් සහ තැපැල් කරත්තයෙන් සොරකම් කළ සරදියෙල් ඇතුළු ඔහුගේ කණ්ඩායම, ඔවුන් කොල්ලකෑ දෑ ගම්මුන් අතර බෙදා දුන්හ. මේ නිසාම සූර සරදියෙල් "ලංකාවේ රොබින් හුඩ්" නමින් විරුධාවලි ලැබීය.

කන්ද උඩරටට පිවිසෙන නිමේෂයෙහි පිහිටා ඇති මෙම මනරම් පර්වතය තරණය තරමක් වෙහෙසකරය. සරදියෙල් ගලේ මුල් භාගයේ රබර් වගා කර ඇතත් ඉහළට  ගමන් ගන්නා ඔබ පිවිසෙනුයේ කැලෑ ප්‍රදේශයකය. ගල මුදුනත එළිමහන් ගල් තලාවක් වන අතර එහි කොණෙක කොතක් වන් වූ උස් ශීර්ෂයකි. මෙම පර්වතය පුරා සරදියෙල් ඇතුළු සඟයින් සැඟව සිටි ගුහා පැතිර පවතින බව වාර්තා වේ.

පැයක පමණ කාලයක් තුල නැගිය හැකි සරදියෙල් ගලේ මුදුනේ සිට අවට සුන්දරත්වය මනාව රසවිඳිය හැකිය. මාවනැල්ල නගරයත් අවට ග්‍රාමීය පරිසරයත් ඔබේ දෙනයන පිනවන අතර අවටින් හමා එන සිහිල් සුළං දහර ඔබේ ගමන් විඩාව නිවනු නොඅනුමානය. සරදියෙල් ගලට යනෙන මගදී ඔබට කූඩැල්ලන්ගෙන් කරදර විඳීමට සිදුවනු ඇති බව සිත තබාගන්න.

ගලේ පාමුල සිට අවට අසිරිය | The surrounding panorama from the foot of the hill

පිවිසුම් මාර්ගය

A1 කොළඹ - මහනුවර ප්‍රධාන මාර්ගයට යාබදව පිහිටා ඇති උතුවන්කන්දට ලඟා වීම පහසුය. කොළඹ ප්‍රදේශයේ සිට මහනුවර දක්වා ගමන් කරන විටදී කෑගල්ල නගරයත් මොලගොඩ ප්‍රදේශයත් ඔබ පසු කර යා යුතුය. එසේ ගිය පසුව ඔබගේ වම් අතපසට 'උතුවන පාර' නමින් පාරක් හමුවන අතර එකී පටු මාර්ගය ඔස්සේ කි.මි.1ක් පමණ ගිය පසු හමුවන දෙමංසන්ධියෙන් වමට (කන්ද උඩට) තරමක් දුර ගිය පසු ඔබගේ රථය ගාල් කර පාගමිනින් කන්ද තරණය කළ යුතුය. මහනුවර දෙසින් ගමන් ගන්නේ නම් මාවනැල්ල නගරය පසු වී කි.මි.2ක් පමණ කොළඹ දෙසට ධාවනය කළැ යුතුය. මාවනැල්ල පසු කර එන ඔබට උතුවන පාර උතුවන්කන්ද මංසන්ධිය පසුකරනවාත් සමඟම සොයා ගත හැකිය ඇත.

Courtesy of Google Maps

අවට ආකර්ෂණයන්

උතුවන්කන්දේ සිට කොළඹ දෙසට වන්නට පිහිටි පින්නවල අලි අනාථාගාරය මෙන්ම මහනුවර අශ්‍රිතව පිහිටා ඇති ශ්‍රී දළදා මාළිගය, පේරාදෙණිය මල්වත්ත, උඩවත්ත කැලයද කාගේත් අවධානයට පාත්‍ර විය යුතුය. මීට අමතරව පිළිමතලාවේදී A1 මාර්ගයෙන් නික්ම ළඟා විය හැකි ලංකාතිලක සහ ගඩලාදෙණි විහාරත්, ඇම්බැක්ක දේවාලය සහ අම්බලමත් ගම්පොල සහ මහනුවර යුගයේ ප්‍රෞඩත්වය මැනැවින් විදහා පානු ලබයි.

කඳු මුදුනේ සිට පෙනෙන අවට සුන්දරත්වය | The panoramic view from the top of Saradiel Rock

පහසුකම්

සරදියෙල් ගල පාමුල "සරදියෙල් විලේජ්" නමින් නිවාඩු නිකේතනයක් පවත්වා ගෙන යනු ලබන අතර එය "සූර සරදියෙල්" තේමාව යටතේ ක්‍රියාත්මක වීම සුවිශේෂීත්වයකි. ග්‍රාමීය ආහාරපාන සපයන මෙම නිකේතනයේ නවාතැන් පහසුකම් මෙන්ම දෛනික සංචාර සඳහා පහසුකම්ද සපයනු ලැබේ.

මග දෙපස... | On the way...

On your journey from Colombo to Kandy along the A1 highway, a peculiar mountain can be seen towards your left hand side in between the townships of Kegalle and Mawanella. However, the fact that this is the hideout of Soora Saradiel, the man notoriously referred to as the "Robin Hood of Ceylon" is known to few.

Soora Saradiel was a famous highwayman who was a menace to the British colonials in mid 19th century. Saradiel earned a reputation of robbing from the British elites and their henchmen as well as robbing the postal carriages. Since he distributed the loot among the peasants of the region he came to be known as the "Robin Hood of Ceylon".

Perched at the threshold of Sri Lanka's hill country, ascending this mountain can be a tricky task. The foot of the mountain hosts a rubber plantation. However, as you move up the cliff, you'll gradually walk into a jungle. The peak of the mountain has an open area, towards a side of this open area lies a steep and towering apex. It's recorded that the caves which Saradiel and his clan of bandits used as hideouts are scattered across the mountain.

වෙල් යාය මැදින් පෙනෙන සරදියෙල් ගලේ චමත්කාරය | The majestic Saradiel Rock through the paddy fields

The Saradiel Rock can be ascended in about 1 hour. The peak of the rock offers an enchanting vantage point of the surrounding environs covering the Mawanella town and the villages surrounding it. The cold breeze at the top of the mountain is bound refresh you after the tiresome climb. However, do keep in mind that you might have to endure a few leech bites during your hike.

How to get there

Uthuwankanda is easily accessible due to its close proximity to the A1 highway connecting Colombo to Kandy. When travelling from Colombo, one must pass Kegalle and Molagoda before you find a narrow road towards your left named the "Uthuwana Road". Travel approximately 1km on that road until you reach a fork, where you should take the road to your left (up a hill). Here you'll have to park your vehicles and commence your hike on foot.  When travelling from Kandy, one must pass the Mawanella town and travel approximately 2km. Just after passing the Uthuwankanda junction, you may find the Uthuwana Road to your right.

කඳු මුදුනට... | To the peak...

Nearby attractions

A bit towards the Colombo side from Uthuwankanda is the Pinnawala Elephant Orphanage. The Temple of Tooth, Peradeniya Botanical Gardens and the Udawatthe jungle are worthy attractions in and around the city of Kandy. Additionally, the temples Lankathilaka, Gadaladeniya and the ruins at Embekka bear testament to the splendor of the Gampola and Mahanuwara eras. These three attractions can be accessed by turning out of the A1 at Pilimathalawa.

ගල මුදුනත | The top of the rock

 Facilities

A holiday resort named "Saradiel Village" is being run at the foot of Saradiel Rock. The resort runs under the theme of the renowned bandit "Soora Saradiel" and serves up rural dishes and provides day-outing facilities alongside accommodation.

ඩෙල්ෆ්ට් දිවයින, Delft Island

Scroll down to read in English.

ශ්‍රී ලංකා සිතියම නිරීක්ෂණය කරන ඔබට යාපන අර්ධද්වීපය අවට දිවයින් සමූහයක් පිහිටා ඇති බව නෙත ගැටී ඇතුවාට සැක නැත. මෙකී දුපත් අතුරින් භූමි ප්‍රමාණයෙන් විශාලතම දූපත (වර්ග කි.මි.50ක් පමණ වූ) වන්නේ ඩෙල්ෆ්ට් (දෙමළ බසින් නෙඩුන්තීවු) දූපතයි. ඉන්දු-ලංකා දේශ සීමාවට කිලෝමීටර කිහිපයක් නුදුරින් පිහිටා ඇති මෙම දූපත අතීතයේ පටන්ම රාජ්‍යයේ ස්වෛරීත්වයට වැදගත්වූ සන්ධිස්ථානයක් වූ බවට ඉතිහාසය සාක්ෂි දරයි. ඩෙල්ෆ්ට් දූපතට එහි නම යොදා ඇත්තේ ලන්දේසීන් විසිනි. එම නාමය බොහෝ විට නෙදර්ලන්තයේ පිහිටා ඇති ඩෙල්ෆ්ට් නගරයෙන් උපුටාගන්නට ඇත.

ඉපැරණි බලකොටුව | The old fortress

ඩෙල්ෆ්ට් දූපතෙහි 5000කට අධික ජනතාවක් වාසය කරන අතර නාවුක හමුදාව විසින් ප්‍රදේශයේ ආරක්ෂාව තහවුරු කරයි. දූපතට වෙනමම ප්‍රාදේශීය සභාවක්, ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයක්, මාර්ග පද්ධතියක් මෙන්ම දිසා රෝහල්, පොලිස්, බැංකු, තැපැල් හා පාසල් පහසුකම්ද මධ්‍යම රජය විසින් සපයා දී ඇත.

අතිරමණීය දූපතක් වූ ඩෙල්ෆ්ට් හී ඓතිහාසික නටඹුන් හා ස්මාරක රාශියකි. ඒවා බොහෝමයක් කොරල් පර සහ හුණුගල් භාවිතා කර ඉදි කර තිබීම විමතියට කරුණකි. ලංකාවේ වෙනත් ප්‍රදේශවලට වෙනස් වූ පරිසර පද්ධතියක් ඇති ඩෙල්ෆ්ට් දූපත ලංකාවේ වල් අශ්වයින් හමුවන එකම ස්ථානයයි. දිවයිනේ ප්‍රධාන ජීවිකාව ධීවර කර්මාන්තය වන අතර ඩෙල්ෆ්ට් වැසියන් දකුණු ඉන්දීය ට්‍රොලර් යාත්‍රා විසින් සිදුකරන මත්ස්‍ය මංකොල්ලයේ පීඩිතයන් බවට පත්ව තිබීම ඛෙදජනකය.

ඓතිහාසික පසුබිම

ඉන්දු-ලංකා දේශ සීමාවේ පිහිටා තිබෙන ඩෙල්ෆ්ට් දූපත ශතවර්ෂ ගණනාවක පටන් රාජ්‍යය පාලනයට උපක්‍රමික වැදගත්කමකින් යුතු ස්ථානයකි. දූපතෙහි උතුරු භාගයට වන්නට පෞරාණික විහාර පද්ධතියක නටඹුන් දැකිය හැකිය. ඒ අතුරින් දාගැබ් සමූහයක පාදම් විශේෂයෙන් කැපී පෙනෙයි.

බෞද්ධ නටඹුන් | Buddhist Ruins

තවත් ඉතාමත්ම වැදගත් ආකර්ෂණයක් වන්නේ ඩෙල්ෆ්ට් හී ඇති ඉපැරණි කොටුවයි. පළමුවෙන්ම යාපනය පාලනය කළ වන්නියාර් රජවරුන් විසින් ඉදිකරන්නට යෙදුනු මෙම බලකොටුව පසුකාලීනව යුරෝපීය ආක්‍රමණිකයන් විසින්ද සිය ආදිපත්‍යය පැතිරවීම සඳහා යොදා ගෙන ඇත. මෙම කොටුවෙහි ඇති වැදගත්කම නම් එය මුළුමනින්ම පාහේ කොරල් පර යොදාගෙන කර තිබීමයි. ඊට බදාමය ලෙස හුණු, බිත්තර සහ කෝමාරිකා යුෂ එකතු කොට සකසා ගත් සම්මිශ්‍රණයක් භාවිතා කෙරුණු බවට විශ්වාස කෙරේ. ලන්දේසි සහ බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය යටතේ ශක්තිමත් කෙරුණු මෙම බලකොටුව 1960 දශකය දක්වා ඉතාමත්ම හොඳ තත්ත්වයක පැවැතුණු බවත්, එවක හැමූ සුළිසුළඟින් දැඩි අලාභහානියට පත්වූ බවත් දූපත්වාසීන් පවසති. ඩෙල්ෆ්ට් රෝහල හරහා ළඟා විය යුතු මෙම බලකොටුව නිසියාකාරයෙන් සංරක්ෂණය කිරීම බලධාරීන් සතු යුතුකමකි. 

බලකොටුවට අමතරව ඓතිහාසික ලන්දේසි රෝහලක් මෙන්ම බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් 1905දී කැරවූ උසාවියකද නටඹුන් ඩෙල්ෆ්ට් හී අදටත් ඉතිරිව පවතී. ඉපැරණි බ්‍රිතාන්‍ය උසාවිය අසල තවමත් නිකැලැල්ව ඉතිරිව පවතින්නේ පරෙවි කූඩු සහිත ස්ථම්භයකි. අතීතයේදී ඩෙල්ෆ්ට් දූපතේ සිට ගොඩබිමට පණිවිඩ යැවීමට යොදාගත් පරෙවියන්ගේ වාසස්ථානය වූයේ මේ ස්ථම්භයයි. අතීතයේදී ඩෙල්ෆ්ට් බලකොටුවත් උසාවි භූමියත් යා කෙරෙන උමගක් ප්‍රාදේශීය පාලකයන් විසින් කරවූ බවද කියැවේ.

ඩෙල්ෆ්ට් කොටුව | Delft Fort

පරිසර සුන්දරත්වය

ඩෙල්ෆ්ට් දූපතේ ඇත්තේ ශුෂ්ක පරිසර පද්ධතියකි. ගල් සහ වැලි සහිත පසකින් ආඪ්‍ය ඩෙල්ෆ්ට් දූපත පුරා තල් ගස් පැතිර පවතී. දූපතේ වැටමායිම් සලකුණු කිරීමටද කොරල් පරවලින් කරවූ ප්‍රාකාර යොදා ගැනීම අතිශය විශ්මයජනකය.

ශුෂ්ක දේශගුණය | Arid weather

හින්දු විශ්වාසයට අනුව ඩෙල්ෆ්ට් දූපත නිර්මාණය වී ඇත්තේ හනුමන්තා හිමාලයෙන් රැගෙන ගිය ඖෂධ වනයෙන් කොටසක් මුහුදට වැටීමෙනි. ඩෙල්ෆ්ට් දූපතෙහි ඖෂධීය ශාක විශේෂ 62ක් පවතින බව කියැවේ. ඒ අතුරින් කෝමාරිකා, හීරැස්ස වැනි ශාක සුළභව දැකිය හැකිය.

දූපත මධ්‍යයෙහි සුවිශාල බඔබාබ් ගසක් දක්නට ලැබෙන අතර එහි කඳේ සුවිශාල බෙනයක් දක්නට ඇත. මෙවන්ම ගසක් මන්නාරමේද දැකිය හැකිය. අප්‍රිකාවේ බහුලව දක්නට ලැබෙන මෙම ශාකය බොහෝ විට පෘතුගීසීන් විසින් ඩෙල්ෆ්ට් දිවයිනට ගෙන එන්නට ඇත.


වල් අශ්වයින් නිසා ඩෙල්ෆ්ට් දූපත දේශීය සංචාරකයන් අතර ඉමහත් ප්‍රසිද්ධියක් අත් කරගෙන ඇත. පෘතුගීසීන් විසින් දූපතට හඳුන්වා දුන් අශ්වයින් පසුකාලීනව වල්වැදීම නිසා ලංකාවේ නිදැල්ලේ සැරිසරන අශ්වයින් ඇති එකම ස්ථානය ලෙස ඩෙල්ෆ්ට් දූපත නම් දරයි. පෘතුගීසී සමයේදී ඩෙල්ෆ්ට් දූපත අශ්ව අභිජනන සහ හුවමාරු මධ්‍යස්ථානයක් වන්නට ඇතැයි සැලකේ.කෙසේ වෙතත් දිවා කාලයේ දැඩි හිරු රෂ්මියත් සමඟ අශ්වයින් කැලෑ වදින අතර ඔවුන් රංචු වශයෙන් බහුලව දැකගත හැකිවන්නේ උදෑසන හෝ සවස් යාමයේ යැයි දූපත්වාසීන් පවසති. එනමුත් දිවා කාලයේද දිවයින පුරා යහමින් පැතිර පවතින එළිමහන් තෘණභූමිවල ගැවසෙන වල් අශ්වයින් ඔබට දැක ගත හැකිවනු ඇත. ඩෙල්ෆ්ට් දූපත පුරා වල් අශ්වයින් 450ක් පමණ වාසය කරතැයි ඇස්තමේන්තු කෙරේ. අවාසනාවකට මෙන් ආහාර හා ජල හිඟය නිසා වියළි කාලවලදී අශ්වයන් මියයන බව අපට අසන්නට ලැබිණි. නවික හමුදාව මෙම සත්ත්ව සම්පත ඩෙල්ෆ්ට් දිවයිනේ ආරක්ෂා කරගනුවස් මහත් පරිශ්‍රමයක් දරණ බවද මෙහිලා ලිවිය යුතුමය. ඉදිරියේදී මේ සඳහා අක්කර 100කින් සමන්විත වනජීවී උද්‍යානයක් නම් කිරීමට රජය කටයුතු යොදමින් සිටින බව අපට වාර්තා වේ. එමඟින් කුරුළු විශේෂ 101කට, සමනල විශේෂ 15කට, ක්ෂීරපායී විශේෂ 11කට, කුරුමිණි විශේෂ 10කට, උරඟ විශේෂ 8කට මෙන්ම එක් උභයජීවී විශේෂයකට රැකවරණය සැපයෙනු ඇත.

වල් අශ්වයෙක් | A wild horse

ඩෙල්ෆ්ට් දූපතෙහි ඉතා විශ්මයජනක ස්වභාවික ශෛලමය නිමැවුම් දෙකකි. ලියලන ගල නමින් ප්‍රසිද්ධ ගල දිනෙන් දින නාග පෙනයක හැඩයෙන් වර්ධනය වන බව දූපත්වාසීන් පවසන අතර, එය හින්දූන්ගේ පූජාවටද ලක්ව ඇත. මීට අමතරව අසිරිමත් සුවිසල් පාද ලාංඡනයක්ද දූපත් මධ්‍යයෙහි දක්නට ලැබේ. මෙය හනුමන්තාගේ පා සටහන බව ඇතැමුන්ගේ විශ්වාසයයි. මෙම පාද ලාංඡනයට නුදුරින් අතීතයේදී අශ්වයින් ගාල් කිරීමට යොදා ගැනුණු ඉස්තාලවල ශේෂයන්ද දැකිය හැකිය. 

මීට අමතරව ඩෙල්ෆ්ට් දූපතේ නැගෙනහිර ඉවුරේ දැකුම්කළු නොගැඹුරු වෙරළ තීරයක්ද දැකිය හැකිය.

හනුමන්තාගේ බවට කියැවෙන පාද ලාංඡනය | The footprint believed to be Hanuman's

පිවිසුම් මාර්ගය

දූපතක් වන ඩෙල්ෆ්ට් වෙත ඔබට ලඟා විය හැක්කේ සමුදුරු තරණයෙනි. නාගදීපයට යාත්‍රා කෙරෙන මගී නෞකා ගමන් ආරම්භ කෙරෙන කුරිකඩ්ඩුවාන් ජැටියෙන් දිනපතා උදෑසන 9ට ඩෙල්ෆ්ට් බලා මගී යාත්‍රාවක් ගමන් අරඹයි. මහාමාර්ග සංවර්ධන අධිකාරිය විසින් නොමිලේ ක්‍රියාත්මක කෙරෙන මෙම සේවාව ඩෙල්ෆ්ට් දිවයිනෙන් හවස 2.30ට යළිත් කුරිකඩ්ඩුවාන් බලා ගමන් අරඹයි. මෙම මුහුදු ගමනට පැයක කාලයක් වැය වේ. ඩෙල්ෆ්ට් දූපත දක්වා ක්‍රියාත්මක වන එකම පොදු ප්‍රවාහන සේවය මෙයයි, එබැවින් මෙම සේවාව මග නොහැරෙන ලෙස දිනය සැලසුම් කරගන්න. ඊට අමතරව කුලී පදනම මත රුපියල් 8000කට ආසන්න අගයකට (එක පැත්තකට) ඔබට බෝට්ටුවක් කුලියට ගැනීමේ හැකියාවද පවතී. 

යාපනය සිට සපත්තු පාලම් ඔස්සේ වේලනෙයි හරහා කුරිකඩ්ඩුවාන් ජැටියට කි.මි. 30ක් ගෙවා ළඟා විය හැකිය. එහිදී ඔබට ඔබගේ රථය ගාල් කිරීමට අවශ්‍ය පහසුකම් වේලනෙයි ප්‍රාදේශීය සභාව සහ ආරක්ෂක අංශ මැදිහත්ව සපයා දී තිබේ. 

ඩෙල්ෆ්ට් ජැටිය | Delft jetty

ඩෙල්ෆ්ට් දිවයිනේ ජැටියට නෞකාව ළඟා වූ පසු ජැටිය අසලින් ඩීමෝ බට්ටකු හෝ ත්‍රී රෝද රථ ඔබට කුලියට ගත හැකි අතර ඒවාහී රියැදුරන් ඔබව දූපත වටා පිහිටා ඇති වැදගත් සන්ධිස්ථාන කරා පැය දෙකක් ඇතුලත ගෙන යනු ඇත.

අපගේ ගමනේදී අප ඩෙල්ෆ්ට් දූපත වටා ගමන් ගත්තේ කමල් නම් රියැදුරකු සමඟ ත්‍රී රෝද රථයකය. දූපත පිළිබඳව තොරතුරු රැසක් හෙළි කළ කමල් සමස්ථ ගමනටම අය කළේ රුපියල් 1500ක් පමණි.  
(ඉහත කී වේලාවන් සහ මිල ගණන් 2013 දෙසැම්බරයේ තත්ත්වය බව කරුණාවෙන් සලකන්න)

ඩෙල්ෆ්ට් දිවයින කරා | Towards Delft

අවට ආකර්ෂණයන්

සොළොස්මස්ථානවලින් එකක් ලෙස බෞද්ධයින්ගේ සිත්ගත් නාගදීපයට කුරිකඩ්ඩුවාන් ජැටියේ සිටම ළඟා විය හැකිය. නාගදීප (නයිනතීවු) දුපතේම නාගපූෂණී අම්බාල් නමින් වැදගත් හින්දු කෝවිලක්ද පිහිටා ඇත. මීට අමතරව යාපනයේ සිට කුරිකඩ්ඩුවාන් කරා දිවෙන මාර්ගයට නුදුරින් පිහිටා ඇති චට්ටි වෙරළතීරයටත්, අරාලි තුඩුවේ පිහිටි ජනරාල් ඩෙන්සිල් කොබ්බෑකඩුව මැතිඳුන්ගේ ස්මාරකයටත් ළඟා විය හැකිය.

පහසුකම්

යාපන අර්ධද්වීපයේ සිට මුහුදුන් සැලකිය මනා දුරකින් ඩෙල්ෆ්ට් දූපත පිහිටා ඇති නිසා ඔබට අවශ්‍ය කරන දෑ නෞකාවට ගොඩ වීමට මත්තෙන් සූදානම් කරගන්නේ නම් මැනවි. ඩෙල්ෆ්ට්හී දැනට මූලික පහසුකම් යටතේ හෝටලයක් ක්‍රියාත්මක අතර තවත් හෝටල් කිහිපයක් ඉදිවෙමින් පවතී. දූපතේ ජංගම දුරකථන සහ අන්තර්ජාල පහසුකම්ද ඇත. 

බඔබාබ් ගස | The Baobab tree

If you keenly observe the Sri Lankan map, you would've definitely come across a cluster of small islands towards the west of the Jaffna peninsula. Delft (known in Tamil as Neduntivu) is the largest out of these islands with approximately 50 sq.km of land. Located a few kilometers away from the Indo-Lanka border, this island was a crucial outpost for territorial integrity from the ancient times. Delft has got its name from the Dutch settlers who probably named the island after the Dutch city of Delft. 

The population of Delft exceeds 5,000 and the security of the island is provided by the Sri Lanka Navy. The island has a separate Pradeshiya Sabha, Divisional Secretariat, a road system alongside facilities such as a district hospital, banks, police, postal services and schools provided by the government.

A island of tranquility, Delft has a number of ruins and monuments. The fact that most of these have been erected using corals and limestone is quite fascinating. Delft has a bio system that is different to that of the rest of Sri Lanka and remains the only place in Sri Lanka where wild horses roam free. Fisheries is the main source of income for the island dwellers, however, it's sad to see how they are been severely impacted by the illegal mass fishing operations carried out by south Indian trawlers.

බ්‍රිතාන්‍ය උසාවිය | The British court

Historic background

Due to its close proximity to the Indo-Lanka border, the Delft island has been a strategically important location for centuries. Towards the northern side of the island remnants of Buddhist temple complex is visible with several bases of stupas (dagobas) scattered across. 

Another key attraction in Delft is the Fort. First constructed by the Wanniar rulers of the Jaffna peninsula, the fort was extensively used by the colonial rulers to stamp their authority in the region. The fact that the fort seems to have been constructed solely using dead corals stands out. An adhesive made out of lime, aloe vera and eggs is said to have been used as mortar to bind the corals together.  The fort has been in immaculate condition till the 1960s thanks to the activities of the Dutch and the British. However, the gale winds of the 1960s has damaged the fort to a considerable extent. Accessible through the Delft district hospital, it's the duty of the authorities to restore and protect this wonderful fort for future generations.

ඉපැරණි ලන්දේසි රෝහල | The old Dutch Hospital

In addition to the fort, a ruined Dutch Hospital and a ruined British Court build in 1905 is also remnant in the island. A pillar with pigeon holes stands in tact alongside the court. The pillar had housed the messenger pigeons used in the colonial era to communicate with the mainland. The island dwellers believe that there was a tunnel connecting the court premises with the fort built by the regional rulers centuries back.

පරෙවි කූඩු | Pigeonholes

Eco system

Delft possesses an arid weather and is littered with rocky and sandy soil. Palmyrahs are a common site in the island and the fact that fences made out of corals are used to demarcate lands is fascinating. 

According to Hindu belief Delft had been created by a piece of the Himalaya mountains that the god Hanuman had been carrying. The island has 62 types of ayurvedic plants out of which types such as aloe vera and Heeressa are very commonly seen.

ඩෙල්ෆ්ට්හී වල් අශ්වයෙක් | Another wild horse from Delft

A massive Baobab tree which has a large hollow inside is seen on the island. A similar tree can be seen in Mannar as well. A tree commonly seen in Africa, it is probable that the tree was planted in Delft by the Portuguese.

Delft has earned quite a reputation among local tourists for its wild horse population which is around 450. The Portuguese are believed to have introduced horses to Delft and used the island as a breeding and trading hub. However, later on these horses have been neglected and found their way to roam free in the islands creating Sri Lanka's only wild horse population. Due to the heat the wild horses can only be seen scattered across large open grasslands here and there during the day time. They roam in herds during the evening and the morning. Unfortunately a number of horses perish during the dry season due to famine. The actions taken by the Sri Lanka Navy to ensure the survival of these horses is commendable. Presently steps are afoot to name a 100 acre Wildlife Park in the island which will provide sanctuary to 101 species of birds, 15 species of butterflies, 11 species of mammals, 10 species of dragonflies, 8 species of reptiles and one specie of amphibians.

ලියලන ගල | The sprouting rock

Delft also hosts two amazing rock based creations. One of them is a sprouting rock which grows in size and stature to resemble the hood of a cobra. This rock is considered sacred by the Hindus. In addition a large footprint is seen towards the center of the island. Some believe it to be the footprint of god Hanuman. Adjacent to the footprint lies the ruins of what used to be the stables used to herd the horses in the times past. 

Additionally, there's an attractive and shallow beach towards the east coast of the island. 

වෙරළ තීරය | The beach

How to get there

Delft Island is accessible to civilians only through a sea voyage. The Road Development Authority operates a passenger ferry service free of charge to Delft from Kurikadduwan jetty, which is the same jetty used to provide ferry services to Nagadeepa. The ferry departs Kurikadduwan at 9.00am daily and makes the return voyage from Delft at 2.30pm. The journey by sea takes exactly 1 hour under mild sea and weather conditions. This is the sole public ferry service operating to Delft, so be mindful not to miss it. The other option would be to hire a boat which would cost you around Rs. 8,000 (one way). 

කුරිකඩ්ඩුවාන් ජැටිය මුහුදේ සිට පෙනෙනයුරු | Kurikadduwan jetty from the sea

From Jaffna a road connects to Kurikadduwan via Velanai thanks to an intricate system of causeways. The distance between Jaffna and Kurikadduwan is 30km. Parking facilities for your vehicles are provided at Kurikadduwan by the Velanai Pradeshiya Sabha and the security forces.

Once you berth on Delft you will need to hire a Dimo Batta mini truck or a three wheeler to traverse through the vast island. The drivers will take you to places of interest within a couple of hours. 

On our voyage there, we met Kamal who took us around Delft on a trishaw. He provided a lot of information about the island and only charged Rs. 1,500.
(Please note that the times and prices cited above are as at December 2013.)

ඩෙල්ෆ්ට්හී මංමාවත් | Roads in Delft

Nearby attractions

Nagadeepa, which is considered to be one of the 16 noblest places of worship for Buddhists in Sri Lanka (Solosmasthana) can be accessed through ferry from the Kurikadduwan jetty. The Nagadeepa island (referred to as Nainativu by the Tamil people) hosts the Nagapooshani Ambal Kovil which is considered an important Hindu temple. Additionally, you can drop by to the Chatty beach and the General Denzil Kobbekaduwa Monument in Araly Point which are situated along the road connecting Jaffna to Kurikadduwan.

කොරල් ගල් කොටුව බැඳීමට යොදාගෙන ඇති අයුරු | Corals used to erect the fortress

Facilities

Since Delft is situated miles away from the mainland, it's advised for you to arrange everything you may require before boarding the ferry at Kurikadduwan. At present, there's a hotel operating in Delft under basic facilities whilst several hotels are under construction. The island has mobile and internet connectivity.

බඹරකන්ද, Bambarakanda

Scroll down to read in English.

"ලංකාවේ උසම දියඇල්ල කුමක්ද?" කුඩා කළ පාසලේදී නිතර ඇසෙන සාමාන්‍ය දැනීම ප්‍රශ්නයකි. මෙයට පිළිතුර බඹරකන්ද දියඇල්ල බව කොයිකවුරුත් පාහේ දනී. බඹරකන්ද, එසේත් නොමැති නම් බමරකන්ද ලෙසින් ලෝ ප්‍රචලිත මෙම දියඇල්ල දුන්හිඳ, ඩෙවොන්, සෙන්ට් ක්ලෙයාර්, දියලුම ආදී දියඇලි තරම් ආකර්ෂණීය නොවෙතත් ඔබේ අවධානයට පාත්‍ර විය යුතු දැකුම්කළු දියඇල්ලකි. හොර්ටන් තැන්නෙන් පෝෂණය වී වලවේ ගඟ කරා පියමනින බඹරකන්ද දියඇල්ල උසින් මීටර 263කි. බඹරකන්ද ලෝකයේ උසම දියඇලි අතුරින් 344වන තැන ගනී. ජෛව විවිධත්වය අතින් අගතැන්පත් ප්‍රදේශයක පිහිටා ඇති බඹරකන්ද දියඇල්ල පෝෂණය වන්නේ තරමක කුඩා දිය දහරකිනි. දියඇල්ලෙන් ගලා වැටෙන ජලදහර පතිත වන්නේ දියඇල්ල පාමුල පිහිටි නොගැඹුරු ස්වාභාවික තටාකයටය. තරමක විශාලත්වයකින් යුක්ත වූ මෙම තටාකයද අතිශය චමත්කාරජනකය. එය විඩාපත් සංචාරකයාගේ නෙතට රසඳුනක් මෙන්ම ගතට සිසිලක්ද එක් කරලීමට සමර්ථය.

ඈතට බඹරකන්ද දිස්වන අයුරු | Bambarakanda from a distance

දුෂ්කර ඉසව්වක පිහිටා ඇති බඹරකන්ද දියඇල්ලට මද දුරක් පයින් යා යුතුය. කඳුකර කැළෑ අඩිපාරක් ඔස්සේ පියනගන ඔබ අතරතුරදී බිම වැටී ඇති පයිනස් කොල ගැන අවධානය යොමු කළ යුත්තේ ඒවා ලිස්සන සුළු බැවිනි. මෙකී අඩිපාර නිසියාකාරයෙන් සකස් වී නැතත්, ඔබේ ගමනට රුකුල් දෙන පියගැටපෙල් කිහිප පලක දැකිය හැකිය. එතරම් දුරක් නැතත්, ඔබත් සමඟ කුඩා දරුවන් හෝ වයෝවෘද්ධ සංචාරකයන් ගමන් ගන්නේ නම් ඔවුන්ට මේ පාගමන තරමක් වෙහෙසකර වනු ඇත. එය එසේ වුවත් මෙම පාගමනේ ගිමන දියඇල්ල පාමුලට ගිය කළ සංසිඳෙන බව සිහියේ තබාගන්න.

පිවිසුම් මාර්ගය

A4 මාර්ගය ඔස්සේ බලංගොඩ පසුකරමින් කි.මි. 30ක් පමණ ගිය තැන කළුපහණ හමුවේ. එතැනින් වමට හැරී (මංපුවරු සවිකර ඇත) ඔහිය දක්වා දිවෙන තරමක පටු වංගු සහිත මාර්ගයේ කි.මි 4ක් පමණ ගමන් කරන්න. කලින් සඳහන් කළ පරිදි ඔබට වාහනයෙන් බමරකන්ද දියඇල්ල පාමුලට යා නොහැක. මාර්ගය අසල ඇති රථගාලේ ඔබේ රථය ගාල් කර කි.මි. 1ක් පමණ අඩිපාරක් ඔස්සේ ගමන් කළ තැන ඔබට බඹරකන්ද දියළලනාව නෙත ගැටේ.

කටුක අඩිපාර | The tricky trek

 අවට ආකර්ෂණයන්

බඹරකන්ද ස්ථානගතව ඇත්තේ ලංකාවේ ස්වභාව සෞන්දර්යය අතුරින් අගතැන්පත් ඉසව්වකය. අවට සිරිය විකසිත කරන කඳු හෙල් වලට අමතරව දියලුම, දූවිලි ඇල්ල, මෙන්ම බෙලිහුල්ඔය වැනි ස්වභාවදහමේ අසිරිමත් ජල නිර්මාණ මෙම ප්‍රදේශය වටා පිරී විසිරී ඇත. මීට අමතරව බමරකන්ද දියඇල්ල සුපෝෂණය කරන හොර්ටන් තැන්නට ඔබට පිවිසීමේ ඉඩහසර පවතී.

කළුපහණ - ඔහිය මාර්ගයේ සිට බමරකන්ද පෙනෙනයුරු | Bambarakanda from the Kalupahana - Ohiya road

පහසුකම්

කොළඹ සිට බඹරකන්ද කරා පිවිසෙන ඔබගේ අවශ්‍යතා සපුරාගන්නට බලංගොඩ නගරයෙන් පිළිවන. කළුපහණින් A4 මාර්ගයෙන් නික්මුණු පසුව ඔබ ගමන් ගන්නේ බෙහෙවින් ග්‍රාමීය දුෂ්කර ප්‍රදේශයක් පසුකරමින් බවද සිහියේ තබාගෙන අවශ්‍ය සියළු දෑ කළුපහණට පෙර සපුරා ගන්න. බලංගොඩ සිට බෙරගල හරහා හපුතලේ, ඇල්ල යන ප්‍රදේශ දක්වා ඔබේ මුදල් පසුම්බියට සරිලන අතිශය චමත්කාරජනක නවාතැන්පලවල් සොයාගැනීමට ඔබට හැකිවනු ඇත. බඹරකන්ද ආශ්‍රිතවද එවැනි නවාතැන්පලවල් කිහිපයක් පිහිටා ඇත.

දියඇල්ල - පහළ සිට ඉහළට | The waterfall - from bottom to top

"What's Sri Lanka's tallest waterfall?" If you're a Sri Lankan, that was a pretty simple general knowledge question you grew up with. If you're a foreigner, then that might be a questions you'd like to know the answer to. Bambarakanda which resides off the precipice of the Horton Plains is the answer to this question. This world renowned waterfall may not be as eye-pleasing as the majestic specimens of Dunhinda, Devon, St. Claire, Diyaluma and etc but Bambarakanda certainly deserves your attention. Bambarakanda is the world's 344th tallest waterfall and is nourished by the Horton Plains. The 263m waterfall is made in the sudden leap it takes from the precipice of Horton Plains en route to the Walawe River. Bambarakanda has quite a smaller water-mass given it's mammoth height and the area surrounding the waterfall is rich in biodiversity. The waterfall falls down to a sizable pool of water which is quite shallow and serene. The pool is pleasing to both the eye and the body of the weary traveler.

දියඇල්ල පාමුල... | Foot of the waterfall...

You will have to trek a small distance to reach the foot of the waterfall as Bambarakanda. Please pay attention to the pinus leaves that have fallen on to the ground as you make your way through the hilly trail as the leaves tend to be quite slippery. Although the footpath hasn't been properly erected or and falls through the dense shrubbery and forest there are certain nodes where you'll find small flights of stairs that would assist you in your trek. The footpath is about 1km in length but might exhaust children and older folk. However, the waterfall is well worth the hike, so make sure everyone reaches the foot of the waterfall to bask in its splendor.

How to get there

As you travel along the A4, you will reach Kalupahana around 30km after passing Balangoda. Turn left from there (a sign board is there directing you to the waterfall) and take the Ohiya road, which is a narrow and twisty drive. Once you drive around 4km you will reach the car park, from where you will have to trek about 1km to reach the foot of the waterfall.

Courtesy of Google Maps

Nearby attractions

Bambarakanda is located smack in the middle of an ecologically rich region of Sri Lanka. In addition to the hilly terrain that augments the region's beauty the area is blessed with a handful of water wonders such as Diyaluma, Doowili Ella and Belihuloya. You can also visit the Horton Plains, which is feeds the Bambarakanda falls.

තටාකයේ නිසල දිය | Still water in the pond below

Facilities

On your way to Bambarakanda from Colombo, you'll be able to fulfill your needs from the Balangoda town. Keep in mind that you'll be traversing through a rural and difficult area once your turn off the A4 at Kalupahana. Thus, it's important that you accumulate all your requirements before Kalupahana. You would also be able to find enchanting accommodation options that would suit your budget in the stretch that starts from Balangoda and leads up to Ella via Haputale. There are a few hotels and resorts surrounding Bambarakanda as well. 

දියලුම, Diyaluma

Scroll down to read in English.

"දියලුම දියඇලි දියරැල හා, ගල ගල යයි සමුදුර සොයලා", ගායන ශිල්පී මර්වින් පෙරේරාගේ සුමදුර ගීතයෙන් උද්දීපනය කෙරෙන ඒ මනරම් දියඇල්ල දියලුමයි.

දියලුම දියඇල්ල | Diyaluma Waterfall

සිරිලක දියඇලි අතුරින් දියලුම දියඇල්ලට එක්වන්නේ සුවිශේෂී වැදගත්කමකි, ඒ එය ශ්‍රී ලංකාවේ තෙවන උසම දියඇල්ල පමණක් නිසාම නොවේ. ලොව 432වන උසම දියඇල්ල වන දියලුම උසින් මීටර 220කි. බදුලු දිස්ත්‍රික්කයේ කොස්ලන්ද ප්‍රදේශයේ පිහිටා ඇති දියලුම දියඇල්ල පෝෂණය කෙරෙනුයේ කිරිඳිඔයේ අතුශාඛාවක් වන පූනාගල ඔය මගිනි. සුප්‍රකට A4 මාර්ගය අද්දර පිහිටා ඇති දියලුම දියඇල්ල විඩාබර මගියාට මහත් වූ අස්වැසිල්ලකි. එහිදී ගිමන් හරින ඔබව සිසිල් ජල අංශුවලින් මිහිදුම් සේලයක් සේ වෙලා ගන්නා බව නොඅනුමානය.

අතීතයේදී "දියහැලුම" හා "දියහලුම" ඇල්ල නමින් නම් දරා ඇති මෙම ඇල්ල අද හැඳින්වෙන්නේ දියලුම නමිනි. ඇතැම් ඉතිහාසඥයින් මෙම ඇල්ල ජලජ පහන ලෙස හඳුන්වන්නේ එහි හැඩය නිසා වන්නට පුළුවන. ඇල්ලේ එක් පසෙක පිහිටා ඇති පතන් වනාන්තරය ජෛවවිවිධාත්මක අතින් වැදගත් තැනක් ගන්නා ලබන අතර එහි දුර්ලභ සතුන් මෙන්ම ශාකද ඇති බවට වාර්තා වෙයි. මෙම පතනේ දිවියන්ද වාසය කරන බවට වාර්තා වේ.

මෙම දියඇල්ල වැසි කාලවලදී අතිශය දඟකාරය. වියළි කාලයේදී දියඇල්ලේ ජලස්කන්ධයේ දැඩි අවපාතයක් දැකගත හැකි වුවද දැඩි සුළඟ මධ්‍යයේ දියඇල්ලෙන් කඩා හැලෙන ජලය වාෂ්පවී සී සීකඩ විසිරෙනු දැකීම ආශ්වාදජනකය.

සුළඟට සතර අත විසිවන දියබිඳු | Drops of water scattered by the wind

පිවිසුම් මාර්ගය

කොළඹ හා තදාසන්න ප්‍රදේශයේ සිට පැමිණෙන්නේ නම් රත්නපුර, බලංගොඩ හරහා බෙරගලට A4 මාර්ගයේ පැමිණෙන්න. බෙරගල මංසන්ධියෙන් දකුණට (පල්ලමට) දිවෙන A4 මාර්ගයේ කොස්ලන්ද පසුකරමින් කි.මි.23ක් ගිය තැන ඔබේ වම්පසින් දියලුම් දිස්වේ. කතරගම, අම්පාර, හම්බන්තොට, මාතර ආදී ප්‍රදේශවල සිට පැමිණෙන්නේ නම් වැල්ලවායට ළඟා වී A4 මාර්ගය ඔස්සේ බෙරගල දෙසට කි.මි. 13ක් ගිය තැන ඔබට දියලුම දියඇල්ල හමුවේ.

පොදු ප්‍රවාහන සේවාවන් ඔස්සේ දියලුමට ළඟා වන්නේ නම් බෙරගලට හෝ වැල්ලවායට අවුත් A4 මාර්ගය ඔස්සේ ධාවනය කෙරෙන බසයක ඔබට දියලුමට ආ හැකිය.

Courtesy of Google Maps

අවට ආකර්ෂණයන්

ලංකාවේ ඉතාමත්ම සුන්දර ප්‍රදේශයක පිහිටා ඇති දියලුම දියඇල්ල අවට ඔබේ අවධානයට පාත්‍ර විය යුතු ස්ථාන කිහිපයකි. ඒ අතුරින් වැල්ලවායේ සිට තණමල්විල මාර්ගයේ මද දුරක් ගොස් දකුණට හැරී ගමන් කළ විට හමුවන බුදුරුවගල නටඹුන් ඓතිහාසික වැදගත්කමක් ගනී. තවද ලංකාවේ උසම දියඇල්ල වන බමරකන්ද දියඇල්ලට බෙරගලට පෙර ඇති කළුපහණ ප්‍රදේශය හරහා ළඟා විය හැකිය. මීට අමතරව කොස්ලන්ද නගරයෙන් ඇතුලට වන්නට කූඩලුඔය ඇල්ල සහ දියබෙත්ම ඇල්ල දැකගත හැකිය. තවත් මනරම් ස්ථාන කිහිපයක පහස විඳීමේ හැකියාව ඔබට බෙරගල සිට හපුතලේ/බණ්ඩාරවෙල දෙසට ගමන් කළහොත් හිමිවනු ඇත.

පහසුකම්

දියලුම ආශ්‍රිතව එතරම් පහසුකම් නැතත්, වැල්ලවාය සහ බෙරගල නගරවල ඉන්ධනහල්, නවාතැන්පල, කඩ සාප්පු ආදී සියලු පහසුකම්වලින් සමන්විත වෙයි. ඔබට රැය පහන් කළ හැකි නවාතැන් නවාතැන් කිහිපයක් දියලුමද ඇත. බලංගොඩ සිට බෙරගල හරහා හපුතලේ, ඇල්ල යන ප්‍රදේශ දක්වා ඔබේ මුදල් පසුම්බියට සරිලන අතිශය චමත්කාරජනක නවාතැන්පලවල් සොයාගැනීමට ඔබට හැකිවනු ඇත.

දියලුම පාලම | Diyaluma Bridge

Diyaluma is one of the most intricate waterfalls in Sri Lanka, and this is not just because it's the third tallest in the country. Diyaluma is 220m in height and is the world's 432nd tallest waterfall. Punagala Oya, which is a tributary of Kirindi Oya feeds this magnificent waterfall located off Koslanda in the Badulla District. Diyaluma touches the ground near the famed A4 highway, bringing the weary traveler a breathtaking aura. Those who would venture out to spend a few minutes and recharge your batteries at Diyaluma will be rejuvenated by the cold and foggy water drops in the surrounding environment. 

The origins of the name Diyaluma can be tracked backed to ancient Sinhala names "Diya Heluma" or "Diya Haluma" which literally means a dripping water. Some historians also recognize the fall as "Jalaja Pahana" which means water lamp, this probably is to draw parallels with the aesthetic look of the waterfall. To one side of the waterfall is a plain which is high in biodiversity. The plain is known for leopards and other rare species.

Diyaluma is very sprightful during the rainy season. Although there's a considerable dip in the water level during the dry season, it's a beautiful sight to see how the water falling off of the waterfall ledge are scattered into tiny particles by the gusting wind. 

දියලුම | Diyaluma

How to get there

If you are coming Colombo and its suburbs, you have to reach Beragala via Ratnapura and Balangoda along the A4 highway. From Beragala you're supposed to continue on the A4 highway which spans downward towards the right hand side of the junctions. Travel 23km along the A4 from Beragala, passing Koslanda where you will come across Diyaluma towards your left hand side. If you're traveling from Kataragama, Ampara, Hambantota or Matara, you will come across Diyaluma 13km from Wellawaya along the A4 road towards Colombo. 

If you plan on reaching Diyaluma by public transport, you will have to reach Beragala or Wellawaya and take a bus that travels along the A4 to get to Diyaluma. Please note that Diyaluma is located quite a distance away from the railway line.

තවත් කෝණයකින්... | From another angle...

Nearby attractions

Located in an enchanted part of Sri Lanka, Diyaluma is surrounded by great places for you to explore. A place that should be high on your list is Buduruwagala, a Buddhist monastery with ruins. You can reach via the Wellawaya - Thanamalwila road, from which you'd have to take a right turn after traveling a small distance. You can also reach Sri Lanka's tallest waterfall, Bambarakanda via Kalupahana - a township before you reach Beragala on the A4 road. Kudaluoya falls and Diyabethma falls are two waterfalls that can be accessed off Koslanda. You will be privileged to see some other breathtaking sights if you travel towards Haputale/Bandarawela from Beragala. 

දියලුම ඇල්ලේ උඩ භාගය | Water head of Diyaluma

Facilities

Diyaluma might be somewhat of a secluded area, however, the townships of Beragala and Wellawaya are full of the amnesties you may need such as fueling stations, accommodation, shops and supermarkets. There are some decent places for you to spend the night in Diyaluma as well. You would also be able to find enchanting accommodation options that would suit your budget in the stretch that starts from Balangoda and leads up to Ella via Haputale.

යාපහුව, Yapahuwa

Scroll down to read in English.

"අ, පො, ද, යා, කු, ග, කෝ, ම" - කුඩා අවධියේ ඔබ අප කවුරුත් හෙළ වංශකතාවේ එන රාජධානී මතකයේ තබා ගත්තේ ඒ අයුරිනි. ඉහත කී අක්ෂර 8න් සිව්වැන්න වන "යා" අක්ෂරයෙන් සනිටුහන් වෙනුයේ යාපහුව රාජධානියයි. වයඹ, වියළි කලාපයේ පිහිටා ඇති යාපහුව රාජධානිය විශාල ගල් පර්වතයක් කේන්ද්‍ර කරගෙන පැතිර ඇත. එදා දකුණු ඉන්දීය ආක්‍රමණිකයන්ගෙන් රටත්, දළදා වහන්සේත් ආරක්ෂා කරගැනීමේ තිර අදිටනින් මෙකී බලකොටු රාජධානිය බිහිවූ බවට ඉතිහාසය සාක්ෂි දරයි. මෙම රාජධානියේ විශේෂත්වයක් වන්නේ එහි රාජ්‍යය කර ඇත්තේ එක් රජතුමකු වීමයි. ඒ පළමුවන බුවනෙකබාහු රජතුමාය.

විශිෂ්ට ගල් කැටයම් | The wonderful rock carvings

ලාංකේය වංශකතාවේ වැදගත් තැනක් ගන්නා යාපහුව රාජධානිය තුල පැරණි ප්‍රාකාර, විහාර, දාගැබ් හා රාජකීය ගොඩනැගිලිවල නටඹුන් දැකගත හැකිය. නමුත්, ඒ අතුරින් යාපහුව වඩාත් අවධානයට පාත්‍රව ඇත්තේ යාපහුව දළදා මළුවට පිවිසෙන ශෛලමය, අසීරු ආනතියකට නෙළා ඇති පියගැට පෙළත්, පියගැට පෙළේ මුදුනතේ ඇති අසිරිමත් ගල් කැටයම් සමූහයත් නිසාය.

ගිරි හිස මුදුනට | To the top of the rock

වැදගත්කම සහ ඓතිහාසික පසුබිම

සිව්වන විජයබාහු රජතුමාගේ ඇවෑමෙන් දඹදෙණිය රාජධානිය බිඳවැටීමත් සමඟම දළදා වහන්සේ පාණ්ඩ්‍ය ආක්‍රමණිකයන්ගෙන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා යාපහුවට වැඩම වන්නේය. ඒ විජයබාහු රජතුමාගේ සහෝදරයා වූ බුවනෙකබාහු කුමරා ක්‍රි.ව.1271දී රාජත්වයට පත්වීමට නිමිති වන්නේය. දළදා වහන්සේ ආරක්ෂා කරගැනීම උදෙසා යාපහුව ගිරිශිඛරය කේන්ද්‍ර කරගනිමින් බලනගරයක් ගොඩනගන බුවනෙකබාහු, යාපහු ගලේ මැදි උසින් දළදා මාළිගාවක්ද කරවයි. මෙම මාළිගාව අද ගරා වැටී ඇතැත්, එයට පිවිසීමට ඉදි කරනු ලැබූ පියැගැටපෙල ආශ්‍රිතව මනරම් ගල් කැටයම් අදටත් දැකිය හැකිය. මෙම කැටයම් හෙළ කලාකරුවාගේ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය මැනැවින් පිළිඹිබු කරයි. එකී කැටයම් අතුරින් පියගැටපෙල දෙපස තේජාන්විතව හිඳින සිංහ රූප දෙක ප්‍රමුඛස්තානයක් ගනු ලබයි. ලාංකේය ශෛල කලාවේ විශිෂ්ටතම නිර්මාණයක් ලා සැලකෙන මෙම සිංහ රූපය දෙස් විදෙස් සුපතලය. ශ්‍රී ලංකාවේ අවසාන වශයෙන් මුද්‍රණය කෙරුණු රුපියල් 10 මුදල් නෝට්ටුවටද මෙම මාහැඟි නිර්මාණය පාදක කරගෙන තිබීම සුවිශේෂීත්වයකි. තවද පියගැටපෙලේ පියගැට ඉතා පටු ලෙස සකසා ඇති අයුරු ඔබට නිරීක්ෂණය වනු ඇත. ඒ දළදා වහන්සේ විදේශ ආක්‍රමණිකයන්ගෙන් ආරක්ෂා කරගැනීමටය.

ලෝ සුපතල යාපහුව සිංහයා | The world famous Yapahuwa lion

යාපහුව බලනගරයට ආරක්ෂාව සැපයීම උදෙසා දිය අගල් දෙකක් මෙන්ම කොටු පවුරක්ද යොදා ගත් බව එහි යන ඔබට අදටත් දැකගත හැකිය. ඊට අමතරව යාපහුවේ දළදා මළුව පසු කරමින් මෑතදී ඉදිකරනු ලැබූ පියගැටපෙල ඔස්සේ යාපහු ගල මුදුනට ළඟා වන්නට හැකිය. අවට සිරිය මැනැවින් පෙනෙන යාපහු ගල මුදුනෙහි දාගැබ් දෙකක සහ පොකුණක ශේෂයන් දැකගත හැකිය. මෙයට අමතරව ගල මුදුනතට මත්තෙන් තරමක ගල්ලෙනක්ද දැකිය හැකිය.

ගල පාමුල ලෙන්විහාර සංකීරණයක් පිහිටා ඇති අතර ඒ තුල මහනුවර යුගයට අයත් බිතුසිතුවම් දැකිය හැකිය. මීට අම්තරව රජ මාළිගයේත්, ඇමැති නිලනිවස්නවලත් පාදම් අදටත් ඉතිරිව තිබේ. බුවනෙකබාහු රජතුමාගේ රාජසභා මණ්ඩපයේ නටඹුන්ද සුප්‍රකට යාපහුව පියගැටපෙල පාමුල දැකිය හැකිය. සියවස් ගණනාවක ඉතිහාසයකට උරුමකම් කියන මෙම පුණ්‍යභූමියෙහි වළගම්බා රජතුමා සැඟව සිටි බවටද ජනප්‍රවාදයක් ගොඩනැගී ඇත. තවද "සුභ සහ යස" කතා පුවතද යාපහුව කේන්ද්‍රගතව සිදූ වූ බවට ජනප්‍රවාදයක් ගොඩ නැගී ඇත. අවාසනාවකට මෙන් මෑතකදී යාපහුව කෙරේ නිධන් සොරුන්ගේ කරුමක්කාර බැල්ම යොමුවී තිබීම කණගාටුවට කරුණකි.

ගල් වඩුවාගේ මනරම් නිමැවුම් | Breathtaking work courtesy of the rock carver

වසර 12ක් රට පාලනය කළ පළමුවන බුවනෙකබාහු රජතුමා පාණ්ඩ්‍ය ආක්‍රමණිකයන් හමුවේ පරාජයට පත් වීමත් සමඟ යාපහුව නගරයද විනාශ මුඛයට පත්වන්නේය. දළදා වහන්සේගේ භාරකාරත්වය පණ්ඩ්‍යයන් ලබා ගන්නා අතර ඒ ඇවෑමෙන් 19 වසරක ආරාජක කාල පරිච්ඡේදයක් සිරිලක බිහිවන අතර, නැවතත් සිංහල රජකු ලෙස අභිෂෙක ලබන තෙවන පරාක්‍රමබාහු සිය අගනගරය ලෙස තෝරා ගනු ලබන්නේ පොළොන්නරුවයි. මෙකී කාල සීමාව තුල යාපහුව ජනාවාස අතැර දමන අතර එය සංඝයා වහන්සේලාට සෙවන දෙන පුණ්‍යභූමියක් බවට පරිවර්තනය වන්නේය.

යාපහුව පන්සල | Yapahuwa temple

පිවිසුම් මාර්ගය

කුරුණෑගල සිට පුත්තලම පාරේ අවුත්, පාදෙණියෙන් දකුණට හැරී අනුරාධපුරයට දිවෙන A57 මාර්ගයේ දළදාගම දක්වා පැමිණෙන්න. එතැනින් දකුණට හැරී මහව නගරය පසු කර කිලෝමීටර කිහිපයක් ගිය තැන යාපහුව හන්දිය හමුවේ. එතැනින් දකුණට ඇති මාර්ගයේ (මංපුවරු සවිකර ඇත) මද දුරක් ගමන් කළ පසු යාපහුව නටඹුන්වලට ළඟා විය හැකිය.

දුම්රියේ පැමිණෙන්නේ නම් මන්දගාමී දුම්රියකින් යාපහුව දුම්රියපලට ළඟා වී එතැනින් ත්‍රීරෝද රථයක හෝ පා ගමනින් යාපහුවට ළඟා විය හැකිය. බොහෝ දුම්රිය යාපහුව දුම්රියපලේ නොනවත්වන බැවින් මහව හන්දියෙන් බැස ත්‍රීරෝද රියකින් හෝ බසයේ යාපහුවට ළඟා විය හැකිය.

Courtesy of Google Maps

අවට ආකර්ෂණයන්

කෙටි රාජධානියක් වූ යාපහුව ඉතා ඉක්මනින් ඇතැර දැමීම හේතුවෙන් ඒ අවට පුරාවිද්‍යා වටිනාකමින් ප්‍රමුඛ වූ සිද්ධස්ථාන ස්ථාපනය වී ඇත්තේ අල්ප වශයෙනි. කෙසේ වෙතත් යාපහුවට උතුරින් පිහිටි රැස්වෙහෙර පුදබිමත්, යාපහුවට ඊසාන දෙසින් පිහිටි අවුකන සහ විජිතපුර පුදබිම් යාපහුව සංචරණයේදී ඔබට ගොඩ විය හැකි තැන්ය. පඬුවස්නුවර නටඹුන් සහ හත්තිකුච්චි නටඹුන්ද යාපහුවේ සිට තරමක දුරින් පිහිටා ඇත.

අමාත්‍ය නිල නිවස්නවල නටඹුන් | Ruins of the ministerial residences

පහසුකම්

යාපහුව නගරය යනු කුඩා කඩමණ්ඩියකි. එබැවින් ඔබේ අවශ්‍යතා සපුරා ගත හැකි ආසන්නතම නගරයන් වන්නේ මහව සහ දළදාගමයි. සුපිරි වෙළඳසල් යනාදී පහසුකම් වාරියපොලින් පසුව යාපහුව තෙක් හමු නොවන බවද සිහියේ තබාගන්න.

යාපහුවේ ලංකා-ජර්මානු හවුල් ආයෝජනයක් ලෙස පවත්වාගෙන යනු ලබන යාපහුව පැරඩයිස් සුඛෝපබෝගී හෝටලය යාපහුව පුරාවිද්‍යා පරිශ්‍රය ආසන්නයේම පිහිටා ඇතත් එය මිල අධික බව සිහියේ තබාගන්න. මහවත් යාපහුවත් අතර පිහිටි ශාන්තී හෝටලය සාධරණ මිලකට සේව සැපයුවත් එහි යන දේශීය සංචාරකයන්ට පනවනු ලබන නීති රීති ඇතැම්විට ඔබගේ නොසතුටට හේතු වනු ඇත.

සුප්‍රකට සිංහ හිස | The head of the infamous lion

It's a well known fact that Sri Lanka has had 8 ancient capitals over its history, these are also considered to be the ancient kingdoms of Sri Lanka. Out of these, the fourth one, Yapahuwa, was one of the most short-lived kingdoms. Located in the dry zone of the north-western part of the country, Yapahuwa is built surrounding a sizable rock as a fortress city. The purpose of establishing Yapahuwa as a fortress city was to safeguard the kingdom and the Holy Tooth Relic (Sinhalese people believe that the custodian of this holy relic to be the rightful ruler of the island) from south Indian invaders. Another unique characteristic of this ephemeral capital is that only one king ruled from Yapahuwa, that was King Buwanekabahu I.

දෙස් විදෙස් සුපතල පියැගැටපෙල | The world renowned stairwell

Considered to be a key phase in ancient Sri Lanka, Yapahuwa boasts ruins of fortresses, moats, dagobas, temples as well as royal dwellings. However, Yapahuwa has earned worldwide appraise for it's uniquely steep staircase that leads up to the landing that used to house the Temple of Tooth as well as the masterful rock carvings that adorn the the topmost part of the said staircase.

බුවනෙක්බාහු රජතුමාගේ රාජ සභාවේ නටඹුන් | Ruins of King Buwanekabahu's Court

Importance and Historic Background

With the demise of King Wijayabahu IV, the Holy Tooth Relic is moved from Dambadeniya to Yapahuwa from protection. This leads to King Wijayabahu IV's brother, Prince Buwanekabahu being crowned as King of Sri Lanka in 1271 A.D. King Buwanekabahu I ventures into building a fortress town surrounding the Yapahuwa rock to protect the Holy Tooth Relic. The Temple of Tooth was built on a landing halfway up the Yapahuwa rock. Although the Temple of Tooth is no more, the majestic stairwell leading up to the landing is still in tact. The stone carvings adorning the last flight of stairs attest to the grandeur of the ancient Sinhala artists. Out of these carvings, the two lion figures adorning the two sides of the stairwell are of pristine beauty and are world renowned as a masterpiece. The last printed Rs. 10 note carries the majestic image of the Yapahuwa lion. It should also be noted that the stairs, leading up to the landing which used to house the Temple of Tooth, are very narrow. This had been done intentionally to push back hasty foreign invaders.

ගල මුදුනත නටඹුන් වූ චෛත්‍යයක් | A ruined dagoba at the top of the peak

The Yapahuwa citadel was protected by two moats and one outer wall. You could also reach the top of the Yapahuwa rock by taking the newly made stairs which begin from the landing that used to house the Temple of Tooth. The mountain top has a breathtaking panoramic view of the surroundings and hosts two ruined dagobas and a pond. A mid sized cave can be seen just before you reach the peak of the rock.

The rock base holds a cave temple, which has frescoes dating back to the Mahanuwara era. In addition the ruins of the the foundations of the King's Palace, Ministerial Residences and the King's Court can still be seen before you start ascending the stairs. There's a folk story that the great King Walagamba had been hiding in Yapahuwa during the days he was fleeing from the Chola invaders and gathering troops to take back the country. There's another folklore that suggests the famed "Suba & Yasa" incident occurred in Yapahuwa as well. Sadly, however, Yapahuwa has caught the miserable radar of relic hunters.

ගල මුදුනට.. | Towards the peak..

King Buwanekabahu I, who ruled Sri Lanka for 12 years was defeated by the South Indian Pandyan invaders, leading to the demise of the Yapahuwa Kingdom. The Pandyans become the guardians of the Holy Tooth Relic leading up to a 19 year interregnum period. During this transition period, Yapahuwa gradually becomes a ghost town that houses Buddhist monks and converts into a hermitage/monastery. The next Sinhala King to be ordained, King Parakramabahu III chooses to reign from Polonnaruwa, ending Yapahuwa's heyday in Sri Lankan history.

යාපහුවේ විශ්මිත ගල් කැටයම් - පැති පෙනුම | The amazing stone carvings of Yapahuwa - side view

How to get there

Travel along the Puttalam road from Kurunegala. You'll have to turn right at the Padeniya junction on to the A57 road which winds up to Anuradhapura. Once you reach Daladagama, you're to turn right towards Maho. Drive past Maho towards the tiny town hamlet of Yapahuwa where you have to turn right (signboards are available to guide you) and travel a bit to reach the archaeological site.

In case you're taking the train, you can board a slow train and alight at the small railway station at Yapahuwa and find your way to the archaeological site on foot or by a tuk-tuk. Since most of the train do not stopover at the Yapahuwa station, it's advised to take a train upto Maho and board a bus or tuk-tuk to reach the ruins.

Nearby attractions

As Yapahuwa was an ephemeral capital, only a limited number of key attractions were established in and around Yapahuwa. Sites such as Reswehera, towards the north of Yapahuwa, and Avukana and Vijithapura towards the north-east of Yapahuwa would draw your interest. Ruins located at both Panduwasnuwara and Hatthikuchchi are quite distant from Yapahuwa, although they are well worth the visit.

අවට අසිරිය | The surrounding beauty

Facilities

In actuality Yapahuwa is a small hamlet with a couple of shops. Hence, it is advised to fulfill your requirements from either Maho or Daladagama on your way to Yapahuwa. Also, bear in mind that you would not come across any supermarkets after you pass Wariyapola.

Yapahuwa Paradise Hotel, which is a Sri Lankan/German joint venture provides luxurious accommodation close to the archaeological site. However, this is quite an expensive option. Another alternative would be Hotel Shanthi which is located in between Maho and Yapahuwa, which has fair rates. Yet, there are some restrictions imposed on local tourists at Hotel Shanthi which might not be to your delight.